Kelâm’da Allah’ın Varlığı,
İsım ve Sıfatları
(İsbât-ı Vâcib, Esmâ-i Hüsnâ ve Sıfâtullah)

Prof. Dr. Metin YURDAGÜR
Kastamonu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi
Kelâm ABD Öğretim Üyesi

Elinizdeki bu çalışma “İslâm’dan Önce Araplarda Din ve Ulûhiyyet Anlayışı” başlıklı bir “GİRİŞ” bölümüyle başlamaktadır. İslâm öncesinde Arap Yarımadası’nda ve çevresindeki coğrafyada benimsenen çeşitli din ve inançların kısaca ele alındığı bu bölümde, okuyucunun “İslâm’ın tebliğ ettiği ulûhiyyet ve tevhîd inancının zihinlere doğru bir şekilde yerleştirilmesindeki engellerin nasıl aşıldığı?” sorusunun cevabını görmesi amaçlanmıştır.
Eserin: “Kelâm’da Allah’ın Varlığı ve İsbâtı (Vâcibü’l-vücûd ve İsbât-ı Vâcib” başlıklı “BİRİNCİ BÖLÜMÜ”nde, kelâm alanında çok önemli bir başlık olan “İsbât-ı Vâcib”konusu çeşitli yönleriyle incelenmektedir. Konuyla ilgili çeşitli felsefî akımların, Felsefe ve İslâm düşünce tarihi boyunca kullanılan önemli isbât-ı vâcib delillerinin, klasik ve modern teistik felsefî delillerin, çeşitli inkârcı akımların kısaca tanıtıldığı bu bölümde bu konuyla ilgili literatürün de bazı önemli örneklerine yer verilmiştir.
Kitabın “İKİNCİ BÖLÜMÜ”, “Allah’ın İsimleri (el-Esmâü’l-hüsnâ/Esmâ-i Hüsnâ) başlığını taşımaktadır. Bu bölümde, esmâ-i hüsnâ etrafında tartışılan kelâmî problemler, ilâhî isimlerin sayısı, bu isimlerin sayımı (ihsâ), bunların tevkîfîliği veya kıyâsîliği konusundaki tartışmalar, Allah’a nisbet edilmesi tartışmalı olan çeşitli isim ve kavramlar, “isim-müsemmâ meselesi”, hangi ilâhî ismin “ism-i a’zam” olduğu , esmâ-i hüsnâ konusuna ilişkin klâsik ve modern literatür, havâs literatürü, Türk-İslâm edebiyatı çerçevesinde kaleme alınmış “manzûm-mensûr esmâ-i hüsnâ türü eserler” gibi konular ele alınmıştır.
Eserin “Allah’ın Sıfatları” (Sıfâtullah) başlığını taşıyan “ÜÇÜNCÜ BÖLÜMÜ” ise, İslâm ulemâsının “ilâhî sıfatları anlama ve anlamlandırma” konusunda uyguladığı farklı yöntemler; kelâm ekollerinin bu konudaki tutumları; sıfâtullah için yapılan çeşitli taksim ve tasnifler; selbî, sübûtî, fiilî ve haberî sıfatlar; haberî sıfatların yorumları ve bu konuya ilişkin eserler gibi ana başlıklardan oluşmaktadır. Çalışmamız, geniş değerlendirmeler içeren bir “SONUÇ” bölümü ve kapsamlı bir “BİBLİYOĞRAFYA” ile tamamlanmıştır.