Tüm kitaplar bir kitabın anlaşılması için yazılırlar. O kitap Allahın kitabı Kurandır.
Elinizde tuttuğunuz Kuran Surelerinin Kimliği adlı bu kitabın yazılış amacı da aynıdır: Kuranı daha iyi anlamak. Kuranı anlamak Allahı anlamaktır; zira Kuran ilahi rehberliktir. Bir kimsenin Allahı ne kadar sevdiği, onun Allahın kitabına nasıl muamele ettiği ile anlaşılır.

Kuranı anlamak insanı anlamaktır; zira Kuranı gönderen ile insanı yaratan aynı kudrettir. Kuranı anlamak hayatı anlamaktır; zira Kuran kelimenin tam mânasıyla bir hayat kitabıdır. Vahyin gönderiliş amacı, beşeri inşa edip ona ruh üfleyerek insan kılmaktır. İnsan kendisine emanet edilen hayatın ustasıdır. Fakat her usta, önce çırak olmalıdır ki, usta olabilsin. İnsan Kuranın çırağı olursa, hayatın ustası olmayı hak edecektir. Bunu yapabilmesi için Kuranı anlaması şarttır.

Tefsirler ve mealler bunun için yapılmıştır. Elinizde tuttuğunuz eser kâmil bir tefsir sayılmazsa da, İcmali Tefsir türüne giren bir eserdir. Konusu Kuran Surelerinin Kimliğine dair genel ve özet bilgiler vermektir. Bununla amaçlanan, Kuranı kendi bütünlüğü içinde tanımaktır. Kuranı tanımanın en iyi yöntemlerinden biri de, onu oluşturan sûreleri tanımaktır.

Kuran 114 sûreden müteşekkildir. Her sûre Kuran semâsının bir burcudur. Bu burçları oluşturan âyetlerin kendi arasında paralel ve çapraz bağlantılar olduğu gibi, sûrelerin kendi aralarında da paralel ve çapraz bağlantılar vardır. İşte bu eser bu bağlantılara dikkat çekmekte ve Kuran okurunun önüne sûrelerin kimliğini çıkarmaktadır. Kanaatimizce, Kuranı anlama çabasına girmiş yeni bir Kuran talebesinin eline, önce, mukaddime kabilinden eserler vermek daha doğru bir yöntemdir. Bu eser Kuranın genel maksat ve hedeflerini, bütünü gözden kaçırmadan anlamak isteyen kimseler için kaleme alınmıştır. Zira vahyin maksadı ancak bütünsel bir bakış açısıyla doğru anlaşılabilir. Bütünü gözden kaçırınca, parçayı doğru anlama şansı da azalmaktadır.

Bu eserin yazılış gâyelerinden biri de, Kuran halkalarının ders ihtiyacını karşılamaktır. Hz. Peygamber ve sahabenin yaptığı gibi, Kuranı üstat edinip onun önünde diz çökenlerin sayısı günden güne artmaktadır. Bir eserin toplu ders halkalarında okunması için, bu amaç gözetilerek kaleme alınmış olması gerekir. Bu eser hazırlanırken, işte böyle bir gâye de gözetilmiştir.

Kuran Sûrelerinin Kimliği, 114 sûreye tahsis edilmiş 114 bölümden oluşmaktadır. Her bölüm, Surenin İsmi konusuyla başlamaktadır. Bu başlık altında sûrenin ismi veya isimleri, ismin referansları, ismin mânası ve konuyla ilgili diğer bilgiler yer almaktadır.

İkinci standart başlık Sûrenin Nüzul Yeri ve Zamanıdır. Bu başlık altında sûrenin nerede, ne zaman, hangi şartlar altında, nasıl bir nüzûl ortamında indiği ele alınmaktadır. Buna ilaveten, sûrenin ilk nüzûl tertiplerindeki yeri ve sırası ele alınıp tartışılmakta, doğruya en yakın yerinin neresi olduğu tesbit edilmeye çalışılmaktadır.

Üçüncü standart başlık ise Sûrenin Konusudur. Bu bölümde sûrenin en dikkat çeken berceste âyetlerine vurgu yapılmakta, onların içinde geçtiği âyet öbeklerinin genel karakteri çıkarılmakta, özellikle sûrenin can damarı veya ana fikri diyebileceğimiz hususlara dikkat çekilmektedir.

Bu üç standart başlık dışında gerektiği yerlerde Sûrenin Nüzul Sebebine dair konu başlıkları açılmıştır. Eğer Kuranın bütünü içinde o sûreyi ayrıcalıklı kılan bir muhteva varsa, ona özellikle dikkat çekilmiştir.

Kuran Sûrelerinin Kimliğinde yer alan bütün mealler fâkir-i pür taksire ait Hayat kitabı Kuran adlı çalışmadan alınmıştır. Tabii ki verilen meallerin gerekçesi bu eserde yer almamıştır. Bunun bu eserin hacmini hayli zorlayacağı izahtan varestedir. Meallerimizin lugavî ve ilmî gerekçelerini merak eden okura Hayat Kitabı Kuranı adres gösterirsek, umarım yanlış anlaşılmayız.

Bu eseri kaleme alırken, önemli bir eksikliği fark ettim. Kuranın inşa süreci şu dört maddede özetlenebilir: Kuran: 1) Kavramlarıyla tasavvuru, 2) önermeleriyle aklı, 3) örnekleriyle şahsiyeti, 4) bütünüyle hayatı inşa eder. Bu dörtlü inşa sürecinin ilk üç maddesinin karşılığı, bu eserde bire bir gösterilebilirdi. Fakat eğer bunu yapacak olsaydık, bu kitabın hacmi kararlaştırdığımız hacmin çok çok ötesine geçecekti. İşte bu yüzden bu kitabın yazımı bitmeye yakın, bu eseri tamamlayıcı mahiyette yeni bir eserin rüşeymi zihnimizin rahmine düştü: Kuran Sârelerinin İnşa Haritası. Ömrümüz olur nefesimiz yeterse, böyle bir eseri ümmetin Kuran kitaplığına kazandırmak isteriz.

Kuran Sûrelerinin Kimliği, daha başlangıçta vakıf eser olma niyetiyle kaleme alındı. Niyetimiz, eserin tüm gelirlerinin vakıf faaliyetlerinde kullanılmasıydı. Elhamdülillah, bu niyetimizi Allah kabul etti, Akabe Vakfı da gerçekleştirdi. Vakıf yönetimi, Akabe Vakfı Yayınları adı altında bu eseri neşrederek, bize adağımızı yerine getirme fırsatı tanıdı.

Rabbim seyyiâtımızı hasenâta, hasenâtımızı salihâta tebdil etsin. Sâlih amellerimizi katında ahsen-i kabul ile makbul eylesin. Amin.

Mustafa İSLÂMOĞLU
6 Şâban 1432, İstanbul