Melâmîlik, Abdulbaki Gölpınarlıya göre tarikat değil, bir aksülamel yani tasavvuf ve tarikatlara karşı bir reaksiyondur. Gölpınarlı, Türkiyede Tarikatlar ve Mezhepler adlı eserinde Melâmet ve Melâmî hakkında şu bilgileri verir:

Melâmet Tasavvuf ehline karşı çıkan bir zümrenin benimsediği yoldur.

Melâmetî; ululuktan, davadan, kendini göstermekten, halkın sevgi ve saygısını kazanmak kaydından geçen insandır.

Giyim kuşam özelliği ile, tekke ve vakıftan hazır yemekle, zikirle, vecde gelip bağırıp çağırmayla kendisini göstermeğe çalışmayan bir insan.

Kazancıyla geçinen, iç yüzden Hakkla, dış yüzden halkla beraber olan; hatta halkın saygısını, sevgisini bir kayıt bildiğinden, nafile ibadetlerini bile gizleyen; buna karşılık onların kınamasından ürkmeyen, hatta bu yüzden de halka kendisini kötü gösteren kişidir.

Asırlardır halkımız tarafından yanlış algılanan bir yaşam biçiminin bütün gerçekleriyle sunumu olan bu eser, bin yılı aşkın bir süredir varlığını sürdüren Melâmetin günümüze kadar ulaşma serüvenini ve günümüzde çeşitli Melâmet anlayışına sahip toplulukların yaşam biçimlerini; ayrıca gerçek Melâmetin ve onun temel ilkelerinin ne olduğunu anlatmaktadır.