MUHAMMEDİYE / Tam Metin Çeviri
Yazıcıoğlu Muhammed
Çeviri: Mustafa Sağlam
Tashih Ve kontrol: Şevket Gürel

Yazıcıoğlu Mehmed (Muhammed); Anadoluda astroloji üzerine yazılmış ilk Türkçe eserin (Şemsiyye 1408) yazarı Yazıcı Salihin oğludur. Yazıcı Salih, bazı rivayetlere göre aslen Ankaralı olup bilgili ve kültürlü bir kimsedir. Devlet hizmetinde kâtip olarak çalışmıştır. Mesnevi nazım şekliyle yazdığı beş bin beyittik Şemsiye adlı eserini 1408 yılında tamamlamış ve Ankarada yaşayan Devlet Han ailesinden İskender bin Hacı Paşaya ithaf etmiştir. Salihin mezarı, sözlü rivayetlere göre Geliboluda bugün Yazıcıoğlu Mescidi denilen kapalı türbe kısmındadır. Yazıcıoğlu Mehmedin doğum yeri hakkında hiç bir bilgimiz yoktur. Geliboluya sonradan gelip yerleşmişlerdir. Gerek Yazıcıoğlu Mehmedin, gerekse küçük kardeşi Ahmed-i Bicânın ilk hocaları babalarıdır. Yazıcıoğlu Mehmet, Arap ve Fars dillerini çok iyi bilir, kitaplarını yazarken bu dillerdeki eserleri incelerdi. Kendisi,

Zeynel-Arap ile Haydar-ı Hâfinin üstadları olduğunu bildirir. Yazıcıoğlu Mehmedin manevi sahada ise en büyük mürşidi, devrinin mana sultanı Hacı Bayram Veli hazretleridir. Hacı Bayram Velî, II. Muradın davetini kabul ederek Ankaradan Edirneye gelmiş, geliş gidişinde Geliboluya da uğramıştı. Hacı Bayram Velinin Mehmedi ve Kardeşi Ahmed-i Bicânı irşadı bu vesileyle gerçekleşti. Yazıcıoğlu Mehmed, eserlerinde şeyhinden gayet hürmetkar bir dille bahseder. Hacı Bayram Veli ile tanıştıktan sonra, bütün ömrünü Geliboluda, deniz kenarındaki barınağında bir inziva içinde geçirdi ve eserlerini burada verdi. Yazıcıoğlu Mehmed, önce kendi deyişiyle, Ne kadar tefsir varsa bulup özünü bir

bir almak, hadisleri gözden geçirmek suretiyle MegaribüzZaman adında arapça bir eser yazdı. Daha sonra, bu eseri kendisi nazmen kaleme alarak Muhammediyeyi, kardeşi Ahmed-i Bicân da nesir halinde kaleme alarak Envarül-Aşıkini meydana getirdiler, ikiside Megâribden çıkmıştır. Ağır bir dille nazmedilmiş olmasına rağmen yüzyıllar boyu Anadolu, Kırım, Kazan ve Başkırt Türkleri arasında okunan, Süleyman Çelebinin Mevlidinden daha yaygın bir şöhrete erişen Muhammediye, İçindeki üç müstezadın ziyade beyitlerini de sayarsak 9119 beyitlik bir Siyerdir. Eserin müellif elinden çıkmış ilk nüshası, Vakıflar Genel Müdürlüğü, Arşivinde bulunmaktadır. Eser 1449 tarihinde tamamlanmıştır. Müellifin ilk sayfadaki vasiyetine göre eser yakın zamanlara kadar Geliboluda kalmış, İkinci Cihan Harbi tehlikesine karşı tedbir olarak 1943te Ankaraya götürülmüştür. Halen Sultan II. Abdülhamid tarafından yapılan sedef kakmalı abanoz bir mahfaza içinde muhafaza olunmaktadır.